Apnesi olan hastalarımda niyeyse bir suçluluk duygusu oluyor, polikliniğime genellikle çekinerek geliyorlar.  Horlamanız olabilir, hatta bu nedenle aileniz tarafından geceleri farklı odalara yollanıp kendinizi dışlanmış hissediyor da olabilirsiniz. Ancak tedavisi sizin de uyacağınız kurallarla birlikte mümkün. Yoksa  bu tıkanıklık problemi, uzun dönemde beraberinde birçok hastalık getirecektir. Aşağıda soru-cevap formatındaki bilgiler hastalığı tanımak ve tedavisinde yol göstermesi açısından size faydalı olacaktır.

Uyku apnesi nedir?

Uyku apnesi, solunumun uyku esnasında ani ve tekrarlayıcı bir şekilde durduğu uyku bozukluğudur. Solunum bozukluğuna uyku apnesi olarak tanımlanabilmesi için solunum durmasının en az 10 saniye olması gerekir. Rahatsızlığın farklı alt tipleri bulunur. Bunlar tıkayıcı uyku apnesi, santral uyku apnesi ve mikst uyku apnesidir.

Uyku apnesi belirtileri nelerdir?

Uyku apnesinin tiplerinde gördüğümüz belirtiler genellikle benzerdir ve şu şekilde özetlenebilir:

  • Yüksek sesle horlama
  • Başkasının şahit olduğu uykuda solunum durması atakları
  • Uykudan ani uyanmalar
  • Sabahları uyandığında ağız kuruluğu ya da boğaz ağrısının bulunması
  • Uykusuzluk çekme
  • Sabahları olan ağız kuruluğu ve boğaz ağrısı
  • Dikkat problemleri
  • Baş ağrısı
  • Sinirlilik

 

Uyku apnesi nedenleri nedir ?

Uyku apnesinin nedenleri arasında tıkayıcı tip daha fazla görüyoruz. Tıkayıcı uyku apnesi boğaz arka kısmında yer alan kasların gevşemesi sonucu meydana gelir. Bu kasların fonksiyonu yumuşak damağın desteklenmesini sağlayarak küçük dil ve bademcik gibi yapıların yan taraflarda tutulmasını gerçekleştirir. Bu kasların gevşemesi sonrasında hava yolları kişi nefes alıp verirken giderek daralır ve hava yolu tamamen kapanabilir. Yeterince hava alamayan kişi aynı zamanda oksijen açlığı da yaşamaya başlar. Oksijen düzeyinin düşmesi ile beyinden kişiyi uyandırıcı sinyaller gider ve böylelikle kişinin uyanıp hava yollarını tekrar açması hedeflenir. Uyanıklık hali genellikle çok kısa sürelidir. Bu durum gece boyu defalarca tekrarlanır.

Aşırı kilo, erkek cinsiyet, kalın bir boyun, dar hava yollarına sahip olmak, sakinleştirici ilaç kullanımı, alkol ve sigara kullanımı, çeşitli nedenlerle burnun tıkalı olması ve kalıtsal olarak uyku apnesine yatkınlık bulunması, tıkayıcı uyku apnesi nedenleri arasında sayılabilir.

Uyku apnesi tanısı nasıldır?

Hastalığa tanı koymak için şikayetlerinizi ayrıntılı değerlendirir, fleksible endoskop adını verdiğimiz hortum benzeri kamera ile hava yolunuzu görmek isteriz, gerekliyse tomografi ve MR görüntüleme yöntemlerinden faydalanırız. Hastalığın kesin tanısı Polisomnografi (PSG) yöntemi ile koyarız. Bir gece hastanede kaldığınız bu teste aşağıdaki parametrelere bakıp apne varlığını ve seviyesini anlarız.

  • Elektroensefalografi (EEG) ile beyin dalgaları
  • Elektrookülografi (EOM) ile göz hareketleri
  • Elektromiyografi (EMG) ile kas aktivitesi
  • Elektrokardiyografi (EKG) ile kalp hızı ve ritmi
  • Pulse oksimetre ile kan dolaşımındaki oksijen seviyesi
  • Arteriyel kan gazı analizleri

 

Uyku apnesinin tedavisi nedir?

Uyku apnesi tedavileri hastalığın seviyesine göre yaşam tarzı değişiklikleri, cerrahi tedaviler ve pozitif hava basıncı şeklindedir. Tedavi planlamasında öncelikle varsa fazla kilolardan kurtulmak esastır. Tabi aynı zamanda sigara ve alkol kullanımından kaçınılmalıdır.

Uyku apnesi tedavisi için başvurulan temel yöntem pozitif hava basıncı veren CPAP isimli uyku apnesi cihazı kullanımıdır. Bu cihazlar uyku esnasında üst hava yollarını devamlı açık tutarak apneyi engeller. Cihaz, silikon bir hava maskesi vasıtasıyla kullanılır. Böylece horlama şikayetinin tedavisi de sağlanmış olur. CPAP, yetişkin uyku apnesinde belirtilerin tama yakın düzelmesini sağlayabilir. Devamlı olarak ortamdaki havanın basıncına göre daha yüksek basınçta hava veren bu cihazlar hava yollarının sürekli olarak açık kalmasını destekler. Bu üstünlüklerine rağmen bazı hastalar bu cihazın kullanımında duydukları çeşitli rahatsızlıklara bağlı olarak tedaviye uyum sağlamakta zorluk yaşayabilir. Üst solunum yollarındaki ileri derecedeki darlıklarda cerrahi tedavi gerekli olabilir, apne düzeyine göre ileri cerrahi işlemler gerekebilir. Bunlar;

  • Septoplasti (Burun perdesi eğriliğinin düzeltilmesi )
  • Endoskopik Sinüs Cerrahisi ( Burun poliplerinin alınması )
  • Adenoidektomi (Geniz Eti Çıkarılması)
  • Uvulektomi ( Küçük Dilin Kısaltılması )
  • UPPP ( Damağın küçültülmesi için doku çıkarılması)
  • Konka Radyofrekansı ( Burun etlerinin küçültülmesi )
  • Çene Düzeltme Ameliyatlarıdır.

 

Sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olmak önerilen yaşam tarzı değişiklik önerilerimizin başında gelir. Obezite kaynaklı oluşan özellikle vücudun üst kısımlarında meydana gelen doku büyümeleri hava yolu tıkanıklığı gelişiminde kolaylaştırıcı rol oynayabilir. Sağlıklı düzeyde kilosu olan kişilerde hava yolu genişliği daha fazla olabilir ve böylelikle şikayetlerde bir gerileme meydana gelebilir. Uyku apnesi bulunan bazı obez hastalar sadece kilo vererek ameliyat ya da CPAP maskesi gibi uzun süreli tedavi yöntemlerine ihtiyaç duymadan iyileşme gösterebilmesi önemli bir konudur. Kilo verme dışında enerji seviyesi ve kalp gücünü destekleyen düzenli egzersizler sayesinde uyku apnesi belirtilerinde bir miktar iyileşme sağlanabilir.

Uyku pozisyonunun değiştirilmesi uyku apnesi olan kişilerin yapabileceği bir diğer uygulamadır. Özellikle sırt üstü yatış sırasında bu hastaların belirtilerinde kötüleşme meydana gelebilir. Bazı çalışmalar vücudunun bir tarafına dönerek uyuyan kişilerde soluk alıp vermenin normal fonksiyonlarını desteklediğini göstermiştir. Ancak çocuklarda bu durumun tam tersi de geçerli olabilir.